Masal, Efsane, Atasözü ve Deyim Üzerine
(On Fairy Tale, Legend, Proverbs and Sayings )

Yazar : Saim SAKAOĞLU    
Türü :
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 2
Sayfa : 1-11
    


Abstract
Halk bilimi alanına giren dallar arasında zaman zaman son derece sıkı bağların olduğu görülür. Bu bağlar bazen pek sıkı olmazsa da bir çizginin daireden teğet geçmesi gibi bir ortak noktada birleşiverir. Biz de üzerinde 55 yıldır çalıştığımız masal dünyasının çeşitli katmanlarında dolaşırken karşımıza bazen efsane gibi kardeş terim çıkıverir. Ancak öyle tesadüfler olur ki onlar arasında çok az diyebileceğimiz yakınlıkların olduğu görülür. Yazımızın konusu olan başlığımızdaki dört madde bunun güzel örneklerini oluşturmaktadır. Bir masalın atasözüne veya deyime dayandırılmasını yadırgamamız gerekir. Ancak iki türün/dalın olayları sunuş biçimi birbirini son derece yakından ilgilendirmektedir. Bir yerlerde okuduğunuz veya birilerinden dinlediğiniz bir atasözünün farklı ortamlarda karşınıza biraz da süslenmiş olarak ve masal biçiminde çıkmasını yadırgamamız gerekecektir. Ayrıca bu işler yürütülürken ele aldığınız masalın giriş bölümünün masal olmakla hiç ilgili olmayan bir alandan alınmış olması hepimizi şaşırtacaktır. Bu olaya kaynak kişilerin önemli rolleri vardır. Günümüzde sayıları azalan, çoğunun dağarcığı zayıflayan kişilerin anlattıklarını masal süzgecinden geçirip ondan sonra inceleme konusu yapmamız gerekecektir. Gerçek masalın ne olduğunu bilmeyen, belki de derleyicilikten çok derlenenleri aktarıcı olanların bu konuda son derece dikkatli olmaları gerekecektir. Rahmetli annemin bir sözü, bu görüşümüzü özetler gibidir: Yüzmesini bilmezsin, suyun kenarında ne işin var!

Keywords
Masal, efsane, atasözü, deyim, motif, derleyici

Özet
From time to time, it is seen that there are very tight ties between the branches that fall into the field of folklore. Although these ties are not very tight, they come together at a common point, such as when a line passes tangentially from a circle. As we wander through the various layers of the fairy tale world, on which we have been working for 55 years, we sometimes come across a similarly derived term like legend. However, there are such coincidences that it is seen there is very little affinity between them. The four items in our title, which is the subject of our article, are good examples of this. We should not find it strange that a fairy tale is based on a proverb or idiom. However, the way the two genres/branches present the events are extremely closely related to each other. We should not find it strange that a proverb that you read somewhere or heard from someone appears in the form of a fairy tale in different environments. In addition, it will surprise us all that the introductory part of the fairy tale you are dealing with while carrying out these works is taken from a field that has nothing to do with being a fairy tale. Sources of this event have important roles. Today, we will have to filter the stories told by people whose numbers are decreasing and whose vocabulary is weakening, and then we will have to examine them. Those who do not know what a real fairy tale is, and perhaps those who convey what is compiled rather than compiling, will need to be extremely careful in this regard. A saying of my late mother seems to summarize our view: Do not go near the water until you learn how to swim.

Anahtar Kelimeler
Fairy tale, legend, proverb, idiom, motif, compiler